Newid gêr.

Cofleidio Newid Mewn Addoliad i Ledaenu'r Efengyl.

‘Efengyl tangnefedd ehed dros y byd’.

Eliseus Williams (Eifion Wyn) 1867-1926

Ers dwy fil o flynyddoedd, mae'r eglwys wedi gwasanaethu fel llestr ar gyfer lledaenu'r Efengyl ac addoli Duw. Er nad yw hanfod addoli, sef mawl, diolchgarwch ac ymrwymiad i Dduw—yn newid, mae’r ffordd y’i mynegir yn parhau i esblygu. Efallai y bydd addoli heddiw yn edrych yn wahanol i'r hyn a arferwyd gan Gristnogion cynnar, ond mae'r pwrpas yn parhauyr un fath. Er mwyn aros yn ystyrlon ac yn cael effaith, rhaid i addoliad addasu, gan wneud lle i anghenion, heriau a safbwyntiau unigryw pob cenhedlaeth. Ond haws dweud na gwneud.

Yn y canrifoedd cyntaf, ymgasglodd Cristnogion mewn cartrefi gan greu lleoliad agos-ato ar gyfer gweddi, emynau a dysgeidiaeth. Roedd y cynulliadau cynnar hyn yn aml yn y dirgel oherwydd erledigaeth, ond eto roeddent yn ffynnu ar symlrwydd a defosiwn. Fe gofiwn i bobl ei herlid ac addoli yng nghoed Penlan ac o dan y dderwen fawr ar dir y Clos dri chan mlynedd yn ôl cyn codi’r capel. Wrth i Gristnogaeth ei dderbyn, symudodd addoliad i ofodau pwrpasol, gan ganiatáu i gymunedau ddathlu Duw â mawredd a harddwch. Gwelodd yr Oesoedd Canol ddatblygiad a thwf cerddoriaeth gorawl, a chreu ffenestri lliw manwl - pob un yn fodd newydd o gyfleu stori'r Efengyl i bobl mewn cymdeithas anllythrennog i raddau helaeth. Roedd addoliad yn cyrraedd pobl mewn ffyrdd y gallent eu gweld, eu clywed a'u teimlo.

Ymlaen yn gyflym i heddiw, lle mae’r “eglwys gyfoes” yn wynebu set hollol newydd o dirweddau cymdeithasol. Mae datblygiadau cyflym mewn technoleg, cysylltedd byd-eang, ac ystod fwy amrywiol o brofiadau ysbrydol yn dylanwadu ar sut mae pobl yn ymgysylltu â ffydd. Mae addoli sy'n atseinio mewn oes ddigidol yn aml yn edrych yn wahanol iawn, gan ymgorffori gwasanaethau wedi'u ffrydio'n fyw, cerddoriaeth Gristnogol fodern, cyflwyniadau amlgyfrwng, a thrafodaethau rhyngweithiol. Tra bod harddwch traddodiad yn dal i ddod o hyd i le, mae llawer o gynulleidfaoedd yn defnyddio'r ffurfiau newydd hyn i sicrhau bod addoliad yn parhau i fod yn hygyrch ac yn gyfnewidiadwy. Nid gwanhau arwyddocâd addoli yw hyn ond ffordd o gwrdd â phobl lle maen nhw—yn gorfforol, yn emosiynol ac yn ddiwylliannol.

Er mwyn i addoliad aros yn gyfoes, rhaid gofyn: Beth fydd yn helpu pobl i ymgysylltu’n ddwfn â’r Efengyl heddiw? Gellir dod o hyd i ran o’r ateb mewn technoleg, megis defnyddio cyfryngau cymdeithasol i gyrraedd cynulleidfaoedd ehangach, rhannu pregethau ar-lein, neu gynnig adnoddau digidol ar gyfer twf ysbrydol. Mae rhai eglwysi yn defnyddio apiau sy'n arwain gweddi neu'n cyflwyno ysgrythurau yn ddyddiol. Nid yw technoleg yw’r cyfan ond yn fodd i gysylltu mewn ffyrdd newydd â gwirioneddau oesol.

Yn ogystal, mae iaith yn ffactor hollbwysig. Er bod iaith addoli yn newid, nid yw ei ddiben yn newid. Mae hyn yn golygu addasu cynnwys ein gwasanaethau a phregethau yn feddylgar i fod yn gynhwysol, yn groesawgar ac yn ddealladwy i bawb, yn enwedig i’r rhai nad ydynt efallai’n gyfarwydd â geirfa draddodiadol yr eglwys. Nid yw addoliad cyfoes yn cilio rhag mynd i’r afael â materion bywyd go iawn, fel cyfiawnder cymdeithasol, iechyd meddwl, a gwrthdaro byd-eang, o safbwynt Cristnogol. Trwy dynnu ar yr Efengyl i siarad am faterion cyfoes, mae addoliad yn helpu pobl i weld ffydd yn berthnasol ac yn drawsnewidiol yn y byd sydd ohoni.

Eto i gyd, rhaid i’r eglwys gyfoes droedio’n ofalus i sicrhau, wrth addasu ei haddoliad, nad yw’n colli golwg ar y neges graidd: cariad ac iachawdwriaeth Duw trwy Iesu Grist. Yn hytrach na chefnu ar draddodiad, y nod yw ei integreiddio, gan ddefnyddio'r gorau o'r ddau fyd - dyfnder traddodiadol a pherthnasedd cyfoes. O'i wneud yn feddylgar, mae'r cyfuniad hwn yn creu profiad addoli bywiog, ffyddlon sy'n pontio cenedlaethau, gan gysylltu ffydd hynafol â chalonnau modern.

Yn y pen draw, nid ailddyfeisio addoliad yw’r alwad i eglwys gyfoes ond ei hadfywio. Mae addoliad yn bwerus pan fydd wedi'i angori mewn gwirionedd ond yn symud gyda'r oes. Trwy esblygu’n feddylgar, gall yr eglwys barhau i ymgysylltu ac ysbrydoli, gan brofi, er bod addoliad yn newid mewn arddull, nad oes modd ysgwyd ei sylfaen yn yr Efengyl o hyd.