Dinas Heddwch?

Jerwsalem: Dinas Heddwch mewn Cyfnod o Boen

Yng nghanol y Dwyrain Canol mae Jerwsalem—dinàs hynafol sy’n sanctaidd i dair o grefydd fawr y byd: Iddewiaeth, Cristnogaeth, ac Islam. Mae ei henw ei hun, Yerushalayim yn Hebraeg, yn aml yn cael ei gyfieithu fel “Dinas Heddwch.” Ac eto heddiw, wrth i ryfel ffrwydro ac i ddioddefaint ledaenu yn y tir o’i chwmpas, mae’r gair “heddwch” yn teimlo’n bell iawn. Unwaith eto, nid symbol o undod yw Jerwsalem, ond tyst i ddioddefaint dwfn.

Yn yr wythnosau diwethaf, daeth newyddion dychrynllyd o’r ardal hon, yn enwedig o ran Gaza a rhannau o Balesteina. Mae’r gwrthdaro rhwng Israel a Hamas wedi dwysáu, ac mae sifiliaid—llawer ohonynt yn fenywod a phlant—yn talu’r pris mwyaf. Mae adroddiadau am fomio, prinder bwyd, ac argyfwng dyngarol yn darlunio sefyllfa sy’n anodd ei deall ond yn amhosib ei hanwybyddu.

Mae plant yn sefyll mewn ciwiau gyda sosbenni gwag wrth bwyntiau dosbarthu bwyd, eu llygaid yn llawn newyn ac ofn. Mae cerbydau cymorth yn cael eu stopio neu’u hoedi, ac hyd yn oed pan fo bwyd yn cyrraedd, nid yw byth yn ddigon. Mae gwasanaethau meddygol yn cael eu llethu. Mae mamau’n galaru colli eu plant. Mae tadau’n cario dioddefaint eu teuluoedd yn dawel. Nid straeon gwleidyddol yw’r rhain yn unig—ond trasiedïau dynol dwfn.

Fel Cristnogion, rhaid i ni edrych ar y dioddefaint hwn nid drwy lens wleidyddol, ond drwy lygaid Crist. Gwelodd Iesu Jerwsalem ac efe a wylofodd drosti (Luc 19:41–44), gan alaru na wybu’r bobl beth a fyddai’n dod â heddwch iddynt. Rhagwelodd ei dyfodol tywyll a gwaedlyd—ac roedd ei dagrau nid yn unig dros ddinas, ond dros ddynoliaeth ddrylliedig. Mae’i eiriau’n parhau i seinio’n boenus o wir heddiw.

Beth yw ein hymateb wrth weld Jerwsalem—ac ardal Israel a Phalesteina—unwaith eto wedi’i lyncu gan drais? Yn gyntaf, galwn i weddïo. Nid gweddïau arwynebol neu bell, ond eiriol dwfn, parhaus dros bawb sy’n dioddef, beth bynnag fo’u cenedl, eu hil, neu’u ffydd. Gweddïwn dros blant sy’n mynd i gysgu’n llwglyd. Gweddïwn dros famau’n claddu’u meibion. Gweddïwn am heddwch nad yw’n deillio o wleidyddiaeth yn unig, ond o dosturi, gwirionedd, a chyfiawnder.

Yn ail, galwn i alaru gyda’r rhai sy’n galaru. Mae’r Apostol Paul yn ein hatgoffa yn Rhufeiniaid 12:15: “Llawenhewch gyda’r rhai sy’n llawenhau; galarwch gyda’r rhai sy’n galaru.” Rhaid i’n cydymdeimlad fod yn fwy na geiriau. Gallwn ysgrifennu at gynrychiolwyr, cefnogi elusennau dyngarol yn y rhanbarth, a chodi ymwybyddiaeth yn ein cymunedau. Gallwn ddysgu ein plant i ofalu am y byd y tu hwnt i’w gorwelion.

Yn drydydd, rhaid i ni wrthod y demtasiwn i symleiddio sefyllfa gymhleth iawn. Nid yw’r dioddefaint yn Jerwsalem a’i hamgylchoedd yn ffitio’n daclus i naratif o dda a drwg. Mae pobl ddieuog yn marw ar bob ochr. Pan geisiwn ddeall, gwnewch hynny gydag ystyriaeth, tosturi a gostyngeiddrwydd—nid barn.

Yn y bôn, mae’r gwrthdaro hwn—fel cynifer o rai eraill—yn ein hatgoffa o angen dyfnach y byd am iacháu. Mae neges Crist yn un o gyfannu: rhwng Duw a dyn, a rhwng pobl a rennir gan hanes, ideoleg ac ofn. Nid yw heddwch yn digwydd ar hap; rhaid ei geisio. Nid yw cyfiawnder yn awtomatig; rhaid mynnu ei gael. Ac nid yw cariad yn wan; ef yw’r grym cryfaf yn y bydysawd.

Peidiwn ag edrych bant. Peidiwn â gadael i ‘Jerwsalem’ ddod yn enw yn y newyddion yn unig. Boed iddo fod, i ni, yn symbol o’r hyn sydd eto i’w achub yn y byd—ac o fewnom ni ein hunain.

Wrth i ni weddïo, gweithredu a gobeithio, boed geiriau’r salmydd yn ein harwain:

“Gweddïwch am heddwch i Jerwsalem: Boed i’r rhai sy’n dy garu gael heddwch. Boed heddwch o fewn dy furiau, a diogelwch yn dy balasau.”
(Salm 122:6–7)